Op dinsdag 7 juni gaan we 2 fragmenten van de film 'Borat: Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan' Borat is een fictieve Kazachstaanse journalist, een typetje gespeeld door komiek Sacha Baron Cohen, die naar de Verenigde Staten reist. Aldaar blijkt al gauw dat hij de Amerikaanse mores niet kent.
Waarom worden mensen in New York boos en agressief als Borat hen een kus wil geven? Waarom zijn mensen geschokt als Baron Cohen poept in een parkje? In het Kazachstan van Borat gelden andere ideeën over seksualiteit. Borat masturbeert bij het zien van etalagepoppen. Dat brengt ons bij de beroemde Griekse filosoof Diogenes (van Sinope). Van hem is bekend dat hij vaak in het openbaar masturbeerde. Als iemand hem daarop aansprak zei hij: 'Ach kon ik ook maar mijn honger stillen door over mijn buik te wrijven'. Dit brengt ons bij de vraag: 'Waarom mag je niet masturberen in de trein?'.
Een andere filosoof die graag schreef over de lagere menselijke behoeftes is Michel de Montaigne (1533-1592), een Franse edelman. In zijn 'essais', probeersels, toont hij zich een ruimdenkend man; hij kan het best begrijpen als volkeren aan kannibalisme doen. Dat vinden wij nu barbaars. Waarom?
Waarom vinden wij het barbaars als we horen dat Eskimo's hun voorvaderen opeten? Die lijken leveren toch nuttige eiwitten?
Dat brengt ons tot de hoofdvraag van vanavond: 'Kun je een andere cultuur beoordelen?'. Er zijn grofweg twee antwoorden op deze vraag:
-Etnocentristen (etno=afkomst) zeggen dat je een andere cultuur wel kunt beoordelen, maar dat je je eigen afkomst centraal mag stellen. Je kan dus bijvoorbeeld zeggen dat die kannibalistische Inuit (Eskimo's) barbaars zijn omdat dode voorvaderen een waardige begrafenis verdienen. Etnocentrisme komt soms voort uit xenofobie.
-Cultuurrelativisten vinden dat je andere culturen niet kan en niet mag beoordelen. Als je opgegroeid bent in je eigen cultuur is het moeilijk, zo niet onmogelijk, om je in te leven in een andere cultuur. Laat anderen in hun waarde. Cultuurrelativisme is tegelijkertijd tolerant en onverschillig.
In een serieuzer deel van deze avond gaan we het hebben over de vraag hoe je je tegenover andere culturen op kunt stellen. Dit doen we aan de hand van een recent verschenen artikel van socioloog Dick Pels in de Groene Amsterdammer: 'Beschaafde onverschilligheid'. We zullen ook de vwo-examentekst van dit jaar gebruiken: 'Pleidooi voor onzekerheid'. Deze tekst vindt u hier: http://www.examenblad.nl/9336000/1/j9vvhinitagymgn_m7mvh57gltp77x8/vhi1nc4phqya (klik op examentekst 16 mei 2011).
De film Borat werpt nog een ander probleem op: 'Heeft Sacha Baron Cohen de mensen in zijn film misleid en tegen hun wil onderdeel gemaakt van zijn platte humor?' Heeft hij, zoals Kant zegt, mensen niet als doel maar als middel gebruikt en is hij daarom ethisch laakbaar? We kijken ter afsluiting nog een fragmentje uit de documentaire 'Carmen versus Borat' om ons daar een mening over te kunnen vormen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten